Δύο Εφιάλτες. Ο ένας προδότης, ο άλλος ιδρυτής δημοκρατίας

Είναι τυχαίο, γιατί γνωρίζουμε οι περισσότεροι μόνο τον προδότη Εφιάλτη της μάχης των Θερμοπυλών το 480 π.Χ. Γνωρίζει κανείς τον Εφιάλτη του Σοφωνίδη τον Αθηναίο; Ελάχιστοι ειδικοί τον  γνωρίζουν. Γιατί άραγε;

Μελετώντας τα πολιτεύματα που εφαρμόστηκαν στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, μέσα από την Αριστοτέλους Αθηναίων Πολιτεία και από άλλους Ιστορικούς από τον 6ον αιώνα π.Χ. και μετά ένιωσα ντροπή και θλίψη όχι τόσο για τον Αριστοτέλη και τους άλλους, αλλά περισσότερο για όλους τους μεταγενέστερους Ιστορικούς εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων.

Ο  προδότης  Εφιάλτης γνωστός σε μικρούς και μεγάλους. Ο ιδρυτής της Δημοκρατίας Εφιάλτης σχεδόν άγνωστος . Λίγες  αναφορές μόνον  για τον ιδρυτή του κινήματος που αποσκοπούσε στην κάθαρση του πολιτεύματος από τις αυθαιρεσίες του Αρείου Πάγου. Το 471 π.Χ., μετά τον εξοστρακισμό του Θεμιστοκλή, την αρχηγία της δημοκρατικής παράταξης ανέλαβε ο Εφιάλτης. Πολιτικός αντίπαλος του Αριστοκρατικού Κίμωνα υποστήριξε την ενδυνάμωση του στόλου και πέτυχε την απασχόληση πολλών χειρωνάκτων στα πλοία και το άνοιγμα πολλών άλλων επαγγελμάτων. Ανακούφισε οικονομικά πολλούς που απασχολούνταν αποκλειστικά στους πλούσιους γαιοκτήμονες. Κατήγγειλε στην εκκλησία του Δήμου πολλούς Αρεοπαγίτες και πέτυχε την τιμωρία τους. Πολιτικός μέντορας του Περικλή οργάνωσε ένα ειρηνικό κίνημα και περίμενε την κατάλληλη στιγμή. Έτσι το 462 π.Χ. όταν ο Αθηναϊκός στρατός είχε μεταβεί με αρχηγό τον Κίμωνα στην Ιθώμη προς βοήθεια των Σπαρτιατών εναντίον των επαναστατημένων ειλώτων και ο Αθηναϊκός στόλος  ναυλοχούσε στον Πειραιά, ο Εφιάλτης με το Αρχέστρατο ξεσήκωσαν τον λαό των Αθηνών και του Πειραιά.  Συγκάλεσαν άμεσα και εισήγαγαν προς ψήφιση την κατάργηση των εξουσιών που ασκούσαν οι άρχοντες ευγενείς και αφορούσαν την διαφύλαξη και την σωστή λειτουργία του πολιτεύματος του Κλεισθένη, που μέχρι τότε διαχειριζόταν οι αριστοκρατικοί ή πλούσιοι ευγενείς γαιοκτήμονες εκλεγμένοι από την ίδια τάξη και αποτελούσαν τα μέλη του Αρείου Πάγου. Προσήγαγε πολλούς σε δίκη και μάλιστα όσους  είχαν αδικήσει το λαό και πολλούς τους εξόρισαν . Όταν επέστρεψε ο Κίμωνας η επανάσταση είχε παγιωθεί. Με αποφάσεις της εκκλησίας του δήμου οι περισσότερες αρμοδιότητες είχαν αφαιρεθεί από τον Άρειο Πάγο και είχε διαμορφωθεί μία ντε- γιουρε κατάσταση. Όλες τις αφαιρεθείσες αρμοδιότητες του Αρείου Πάγου ασκούσε πλέον η εκκλησία του δήμου με την Ηλιαία των 6.000 κληρωτών δικαστών.


Με αυτή την παλλαϊκή ειρηνική και αναίμακτη επανάσταση ο Εφιάλτης το 462 π.Χ.  βελτίωσε, διεύρυνε τη συμμετοχή των πολιτών και εγκαθίδρυσε την κληρωτή δημοκρατία, την ισοτιμία, την ισηγορία και την άμεση συμμετοχή στην εξουσία όλων των πολιτών ανεξαρτήτως τάξης. Ο μεγάλος ολιγαρχικός ιστορικός Θουκυδίδης την αναφέρει ως εξής, « δείσαντες των Αθηναίων το τολμηρόν και την νεωτεροποιίαν», δηλαδή ως καινούργιο θεσμό.

Γιατί ο Θουκυδίδης αγνοεί τόσο προκλητικά την επανάσταση που γέννησε την δημοκρατία και που κατέλυσε το καθεστώς των ευγενών; Η σκόπιμη αποσιώπηση των πολιτικών μεταβολών βοήθησε τους ιστορικούς να συνδέσουν την δημοκρατία με τον Περικλή και το αριστοκρατικό καθεστώς του Κλεισθένη. Οι διαφορές όμως μεταξύ του καθεστώτος ισηγορίας και ισονομίας του Κλεισθένη απέχει πολύ από την δημοκρατία της «νεωτεροποιίας» του Εφιάλτη και του Αρχέστρατου.

Στο καθεστώς του Κλεισθένη, την εξουσία την ασκούν οι άρχοντες που προέρχονται αποκλειστικά από τους ευγενείς, ενώ την εποπτεία και τον έλεγχο του πολιτεύματος και των αρχόντων την είχε ο Άρειος Πάγος τα μέλη του οποίου προέρχονταν από τους πλουσιότερους ευγενείς. Στην δημοκρατία του Εφιάλτη, οι αξιωματούχοι δεν είχαν δικαίωμα να αποφασίζουν παρά μόνον να εισηγούνται στην εκκλησία του δήμου και να εκτελούν τις αποφάσεις της, υπό τον πλήρη έλεγχό της και με την υποχρέωση να λογοδοτούν στον δήμο και στα λαϊκά δικαστήρια της Ηλιαίας. Η συγκέντρωση όλων των εξουσιών στον λαό απέκλειε κάθε δυνατότητα εξαγοράς συνειδήσεων. Ο Εφιάλτης στην παντοδυναμία του χρήματος αντέταξε την παντοδυναμία του λαού. Στην δημοκρατία δεν επιτρεπόταν καμία μορφή εκπροσώπησης. Κόμματα και παρατάξεις δεν είχαν θέση στην δημοκρατία.

Γι αυτά τα πρωτόγνωρα, ο Εφιάλτης επέσυρε την οργή και το μίσος των ολιγαρχικών ευγενών. Τον δολοφόνησαν άγρια και έκτοτε δεν έκαναν καμία αναφορά στο όνομά του. Τυχαίο;

Στόχος όμως δεν ήταν ο Εφιάλτης αλλά η ίδια η δημοκρατία. Δεν έπρεπε οι νεότερες γενιές μέχρι σήμερα να γνωρίζουν, πως η δημοκρατία εγκαθιδρύθηκε αναίμακτα και ειρηνικά από ένα ακέραιο, τίμιο, δίκαιο, φτωχό αλλά δημοκράτη Εφιάλτη που είχε σαν αποτέλεσμα την γέννηση της άμεσης αληθινής δημοκρατίας με κλήρωση και όχι με αντιπροσώπους. Αιρετάς μεν τας αρχάς Ολιγαρχικό το πολίτευμα. Κληρωτάς δε τας αρχάς Δημοκρατικόν.(Αριστ.Πολιτικά). Δίκαια θεωρήθηκε η λαμπρότερη περίοδος στην ανθρώπινη ιστορία η εποχή από το 462 π.Χ. μέχρι το 322 π.Χ. οπότε καταλύθηκε ολοσχερώς η δημοκρατία από τους Μακεδόνες μέχρι και σήμερα.

Δ. ΤΣΙΜΠΟΥΡΗΣ.                                                                  

                                                                                                                                                                            

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου