ΟΜΟΛΟΓΙΑ
ΚΙΚΕΡΩΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΡΠΑΓΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ
1. Μάρκος Τύλλιος Κικέρων
(107-44 π.Χ.)
2.
Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων, γνωστός και ως Κικέρων, ήταν Ρωμαίος φιλόσοφος,
πολιτικός, δικηγόρος, ρήτορας, ύπατος και συνταγματολόγος. Θεωρείται ευρέως ως
ένας από τους μεγαλύτερους ρήτορες και συγγραφείς στη λατινική γλώσσα
Στον αιώνα
του Κικέρωνα η Ρώμη – δημόσιοι χώροι και ιδιωτικές κατοικίες- είχε διακοσμηθεί
αποκλειστικά με ελληνικά έργα τέχνης, πολεμικά λάφυρα ή προϊόντα διαρπαγής και
κερδοσκοπίας.
Παραδέχεται
ο Κικέρων ότι:
«εδώ και πολύν καιρό, μπροστά στα μάτια μας και
χωρίς καμιά αντίδραση, οι θησαυροί των λαών γίνονται λεία μιας μικρής ομάδας
ατόμων…
Υπάρχει
άγαλμα, υπάρχει ζωγραφικός πίνακας στην πόλη μας, τόσο ωραία πόλη και τόσο όμορφα
διακοσμημένη, που να μη προέρχεται από νικημένους εχθρούς, από κατεκτημένες
χώρες;
Πέστε την
αλήθεια, που νομίζετε πως βρίσκονται οι θησαυροί των ξένων λαών που τώρα έχουν
βυθιστεί στην ένδεια;
Οι θησαυροί της
Αθήνας, της Περγάμου, της Κυζίκου, της Μιλήτου, της Χίου, της Σάμου, ολόκληρης της
Ασίας, της Αχαΐας, της Ελλάδας, της Σικελίας είναι κλεισμένοι σε ένα μικρό
αριθμό επαύλεων».
Δεν
καταδικάζει ο Κικέρων τη διαρπαγή των ελληνικών καλλιτεχνικών θησαυρών.
Αντίθετα τους θεωρεί νόμιμη λεία. Αλλά λεία του κράτους. Οργίζεται μόνο επειδή
τα καλλιτεχνήματα κατέληξαν σε ιδιωτικές συλλογές. Τα αγάλματα που
λαφυραγωγούνταν από τους κατακτητικούς πολέμους ήταν, κατά τον Κικέρωνα, «περιουσία
του ρωμαϊκού λαού». Κάθε πολεμική νίκη έδινε δικαίωμα στους στρατηγούς να
μεταφέρουν στη Ρώμη έργα τέχνης, κατάλληλα να την διακοσμήσουν. Από τα τρία
διασημότερα αγάλματα του Διός, πραγματικά γλυπτικά αριστουργήματα, το πρώτο, της
Μακεδονίας, στήθηκε στο Καπιτώλιο από τον ύπατο Τίτο Φλαμινίνο το 197 π.Χ., το
δεύτερο βρισκόταν στην Χαλκηδόνα του Ευξείνου και το τρίτο στις Συρακούσες.
Αυτό το τρίτο έγινε λεία του Βέρρη. Αλλά ο Κικέρων, ενώ κεραυνοβολεί στο
κατηγορητήριό του τον Βέρρη για την αρπαγή, θεωρεί φυσική, λογική και
εμπρέπουσα την πράξη του Φλαμινίνου. Κατά τον Ρωμαίο ρήτορα, ο φλαμινίνος
αφαίρεσε το άγαλμα του Διός για να το τοποθετήσει στο Καπιτώλιο, «στη γήινη
κατοικία του αρχηγού των θεών». Δεν είναι ο Κικέρων ιδεολόγος της κοινωνικής
δημοκρατίας όταν εγκρίνει την διαρπαγή των έργων τέχνης υπέρ του κράτους και
καταδικάζει την ιδιοποίησή τους από άτομα. Απλώς προσπαθεί να ενδυναμώσει το κατηγορητήριό
του εναντίον του Βέρρη που λεηλάτησε τα καλλιτεχνήματα των ελληνικών πόλεων της
Σικελίας για λογαριασμό του. Άλλωστε και οι επαύλεις του Κικέρωνα-και ήταν
πολυάριθμες- με ελληνικά έργα τέχνης είχαν διακοσμηθεί.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ;
Ο Κικέρων
παραδέχεται ότι όλα τα καλλιτεχνήματα που στόλιζαν τη Ρώμη και τα άλλα αστικά
κέντρα της Ιταλίας είναι λεία πολέμου, αφαιρέθηκαν από τις ελληνικές πόλεις. Πιστεύει όμως ότι πρέπει να επιστραφούν
αυτοί οι θησαυροί στη γενέτειρά τους;
Τέτοια σκέψη
θα ήταν αδιανόητη για έναν ηγετικό εκπρόσωπο του ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού. Για να
προλάβει μάλιστα και υπαινιγμό περί ενδεχομένου επαναπατρισμού των ελληνικών
καλλιτεχνημάτων διατείνεται με περισσό θάρρος ότι οι Έλληνες έχουν εγκαταλείψει
οριστικά τα λεηλατημένα μνημεία και έργα τέχνης. Και δεν διεκδικούν τίποτα. «Αλλά
μπορώ να διαβεβαιώσω ότι οι σύμμαχοί σας(οι Έλληνες) έχουν παραιτηθεί από αυτούς
τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς και δεν αξιώνουν τίποτα».
Κάτι θυμίζει αυτό στις μέρες μας…
Για να
θυμηθούμε λίγο την Ιστορία μας.
Θα
ακολουθήσουν και άλλες ιστορικές αναφορές από το βιβλίο του ιστορικού Κυριάκου
Σιμόπουλου με τίτλο ΞΕΝΟΚΡΑΤΙΑ ΜΙΣΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑ, που όσοι δεν το
έχουν διαβάσει και αγαπάνε την ιστορία καλό είναι να το διαβάσουν.Δ.Τ.
