ΜΙΑ ΟΜΙΛΙΑ ΜΟΥ ΣΤΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΑΙΓΙΝΑΣ ΣΤΙΣ 8/2/2019
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟΝ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΑΙΓΙΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΣΤΙΣ 8-2-2019 ΘΕΜΑ: ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ.
Δείτε την ομιλία εδώ
Σήμερα στο φιλολογικό καφενείο του Μορφωτικού Συλλόγου Ι. Καποδίστριας θα συζητήσουμε το πάντα επίκαιρο θέμα Πολίτες και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ως εισηγητής θα ήθελα κατ’ αρχή να σας ευχαριστήσω για την αποψινή παρουσία σας, η οποία πιστεύω ότι με τη συμμετοχή σας στη συζήτηση θα παράξει ένα καλό αποτέλεσμα για όλους. Σε αυτό το σημείο θα μου επιτρέψετε να σας αναφέρω το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούμε, ώστε να μη ξεφύγουμε από το θέμα , αλλά και από τα χρονικά όρια των 90 λεπτών. Από την μεριά μου θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος στην εισήγησή μου και με απλά λόγια να προσεγγίσω δυο βασικές έννοιες, του Πολίτη και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης , τις οποίες πιστεύω, ότι, όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε. Με την ευκαιρία αυτή θα αναφερθώ σύντομα στην ιστορική εξέλιξή τους, στο ρόλο που έπαιξε και παίζει το κράτος διαχρονικά, στην νεωτερική έννοια της κοινωνίας των πολιτών, στο βασικό αίτημα της συμμετοχής των πολιτών, στο διαχρονικό θέμα Δημοκρατίας-Ολιγαρχίας, στο θέμα πολίτες και εκκλησία του δήμου. Υπήκοος και Πολίτης, Συμβούλια Πολιτών, ανθρώπινα δικαιώματα και τέλος το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το 1833 μέχρι σήμερα. Μετά θα ακολουθήσει συζήτηση με ερωτήματα που θα τεθούν εκατέρωθεν όπως: Γιατί δεν λειτουργεί ο θεσμός, Συμβούλιο Πολιτών; Ωφελεί ο Α’ και ο Β’ βαθμός Τ.Α; Αυτονομία – Αυτοτέλεια ΟΤΑ. Εθελοντισμός – Σύλλογοι –Σωματεία. Αιρετοί ή κληρωτοί άρχοντες; Πρέπει να υπάρχουν περιορισμοί επανεκλογής; Συμμετοχή και έλεγχος. Πολυκομματικοί συνδυασμοί ή ενιαίο ψηφοδέλτιο ή κλήρωση; Ίσως και κάποια άλλα παρεμφερή ερωτήματα από τους συζητητές. Χρόνος τοποθέτησης από 3-5 λεπτά. Θα αρχίσω την ομιλία μου από τον μεγάλο αρχαίο φιλόσοφο Αριστοτέλη. Ο Αριστοτέλης πρώτος διετύπωσε , ότι, η ανθρώπινη ύπαρξη προσδιορίζεται και λειτουργεί μέσα σε 4 διαστάσεις ή ιδιότητες όπως: 1. Σώμα – ύλη. 2. Πνεύμα- ψυχή. 3. Πολιτικό ον – πολιτική ταυτότητα. 4. Έρωτας. Από τις 4 ιδιότητες της ανθρώπινης ύπαρξης , εμείς σήμερα θα μιλήσουμε για την Τρίτη του πολιτικού όντος , του πολίτη, που λειτουργεί ως μονάδα μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Κατόπιν θα πούμε τι προσδοκούμε από το πολίτη του σήμερα και τι ρόλο καλείται να παίξει στους κόλπους της Τ.Α. Αρχαίοι χρόνοι. Ο όρος πολίτης . Πολίτης είναι το άτομο , το οποίο ζει σε μια κοινωνία – πόλη , είναι ελεύθερο και συμμετέχει ισότιμα στην υπόθεση των κοινών. Σύμφωνα με το πολίτευμα , που είναι διαμορφωμένο σε κάθε κοινωνία , ο πολίτης αποκτά δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις. Ο πολίτης είναι ένας αγωνιστής , που προσπαθεί να σταθεί ατομικά και δρα συλλογικά, ώστε να κερδίσει ισότητα , δικαιοσύνη, ελευθερία, οικονομική αυτάρκεια, κοινωνική καταξίωση και ισότιμη συμμετοχή στην διαχείριση της εξουσίας. Μέχρι να καθιερωθεί ως πολίτευμα η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ οι πολίτες εθεωρούντο υπήκοοι στους βασιλείς, αριστοκράτες, ευγενείς ή άρχοντες. Δικαιώματα πολιτικά και κοινωνικά και συμμετοχή στην εξουσία σχεδόν μηδενική. Με το πολίτευμα της δημοκρατίας ο πολίτης αποκτά-κατακτά ισότητα, ισηγορία και ισοτιμία. Αισθάνεται λεύτερος για πρώτη φορά. Ο πολίτης διεκδικεί από τότε έναντι του κράτους ή της πόλης δικαιώματα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, θρησκευτικά, γιατί είναι ο ίδιος που με την υποχρεωτική συμμετοχή του στα κοινά διαμορφώνει το θεσμικό ρόλο του κράτους ή της πόλης κράτους με το να νομοθετεί, να εκτελεί και να δικάζει, ότι από κοινού συνομολογείται από την πλειοψηφία. Αχρείο, άχρηστο, ιδιώτη, ανεύθυνο θεωρούσαν οι Αθηναίοι, όποιον πολίτη δεν επιθυμούσε να συμμετέχει στα κοινά, όπως μας πληροφορεί και ο Θουκυδίδης στον επιτάφιο του Περικλή. Έλεγε ο Αριστοτέλης στα πολιτικά του: Αιρετάς μεν τας αρχάς ολιγαρχικόν είναι το πολίτευμα, κληρωτάς δε τας αρχάς δημοκρατικόν. Οι κληρωτοί δηλαδή πολίτες ήταν αυτοί που καλούνταν να αναλάβουν εξουσία για μια μόνο φορά και για ένα χρόνο σε όλη τους τη ζωή και για οποιαδήποτε παράβαση ήταν άμεσα ανακλητοί, από την ηλικία των 30 ετών μέχρι τα 65 και έτσι όλοι σχεδόν οι πολίτες συμμετείχαν ενεργά και αναδείκνυαν όλα τα προσόντα τους, αφού εκτελούσαν τις αποφάσεις των πολλών, στις οποίες συμμετείχαν και οι ίδιοι. Κανένα προνόμιο σε κληρωτούς ή λίγους αιρετούς που εξέλεγαν. Αυτό με λίγα λόγια ήταν το δημοκρατικό πολίτευμα ή άμεση δημοκρατία που λέμε στις μέρες μας. Αυτός ο πολίτης ήταν ο μεγάλος πρωταγωνιστής και διαμορφωτής συνάμα του κοινωνικού και πολιτικού γίγνεσθαι. Υπεύθυνα εκτελούσε τις αποφάσεις των πολλών και λογοδοτούσε απέναντι σε όλους. ΤΟ :< Αρχή άνδρα δείκνυσει> και το < Άρχειν και άρχεσθαι εν μέρει> (δηλαδή όταν έρθει η σειρά σου με κλήρωση), ήταν οι βασικές αρχές μαζί με την αρχές, της ισότητας, της ισηγορίας, της ισοτιμίας και της πλειοψηφίας στην λειτουργία της δημοκρατίας. Ο δάσκαλος του Αριστοτέλη Πλάτωνας είπε: < Όσοι αδιαφορούν για τα κοινά είναι καταδικασμένοι να εξουσιάζονται από ανθρώπους κατωτέρους τους>. Ενώ ο Μοντεσκιέ σημείωνε: < Η τυραννία ενός πρίγκιπα σε μια ολιγαρχία είναι τόσο επικίνδυνη για το δημόσιο συμφέρον όσο και η απάθεια ενός πολίτη σε μια δημοκρατία>. Και για την δημοκρατία ένας Αμερικανός κυβερνήτης ο Αβραάμ Λίνκολν δήλωνε: < Δημοκρατία είναι η κυβέρνηση του λαού, από τον λαό, για το λαό>. Εγώ αλλάζω τη λέξη λαό με τη λέξη πολίτη. Λέξη ιερή ο πολίτης , κρύβει μέσα της την πολιτική, την κοινωνική και την ηθική ολοκλήρωση του ανθρώπου. Διανύουμε τον 21ο αιώνα και ακόμη μιλούμε για ατομικά δικαιώματα που στοχεύουν στην ισότητα και την ελευθερία του ανθρώπου. Πόση οπισθοδρόμηση αγαπητοί μου συμπολίτες……. Αυτά που είχαν κατακτήσει οι προγονοί μας πολίτες μέσα στην δημοκρατία σήμερα προσπαθούμε να τα επανακτήσουμε και αγωνιζόμαστε να τα διασφαλίσουμε. Ο ελεύθερος πολίτης στην δημοκρατία εκφράζει λόγο, σκέψη, θέση, παίρνει ευθύνη, αποκτά δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Συμβαίνει κάτι τέτοιο στις μέρες μας? ΟΧΙ. Έχουμε αντιπροσώπους έχουμε αντιπροσωπευτική πλέον δημοκρατία. Και νάμαστε σήμερα εδώ να μιλάμε ως πολίτες και για την τοπική αυτοδιοίκηση. Για την ιστορία μετατρέψαμε την εκκλησία του δήμου των πολιτών σε Τοπική Αυτοδιοίκηση και προσπαθούμε πλέον με αντιπροσώπους που εκλέγουμε να λύσουμε τα τοπικά μας μόνο προβλήματα. Μόνον τα τοπικά, γιατί όλα τα άλλα τα λύνουν στο κοινοβούλιο, άλλοι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, οι βουλευτές, που είναι ειδήμονες, επαγγελματίες και οι άριστοι μεταξύ των πολιτών ….. Μετά την κατάλυση της δημοκρατίας το 322 Π.Χ. οι πολίτες κάθε πόλης ή κοινότητας προσπάθησαν να διατηρήσουν το θεσμό της εκκλησίας του δήμου μέσα από διάφορες συντεχνίες, αδελφότητες, σωματεία, συλλόγους μυστικά ή φανερά και στόχευαν στην διατήρηση της εθνότητας των Ελλήνων και στην προστασία από τους κατακτητές από τον αυταρχισμό της συγκεντρωτικής εξουσίας των αυτοκρατόρων , των βασιλέων των φεδουαρχών και όλων των ολιγαρχών. Αλλά συνάμα προσπάθειά τους ήταν να μην απολέσουν τελείως και την ιδιότητα του πολίτη. Ιστορικά τα πρώτα ψήγματα ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών παραχωρήθηκαν πρώτα στην Αγγλία από το βασιλέα με την περίφημη μάγκνα κάρτα το 1215 και μετά στην εποχή του διαφωτισμού από τους πρωτοπόρους διαφωτιστές και φιλοσόφους όπως ο Ρουσσώ , ο Μοντεσκιέ, ο Χέγκελ, ο Μάρξ, ο Ρήγας Φεραίος και τόσοι άλλοι, που μελετώντας τους αρχαίους Έλληνες βροντοφώναξαν και έγραψαν για δημοκρατία για ελευθερία και δικαιώματα των λαών και των πολιτών απέναντι στα ολιγαρχικά καθεστώτα, ενώ στην συνέχεια η Αμερική με την διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών και την κατάργηση της δουλείας σε συνδυασμό και με τις πρωτοβουλίες που έλαβε η παγκόσμια κοινότητα μετά από το Α’ και Β’ παγκόσμιο πόλεμο στον ΟΗΕ , πραγματικά συμπληρώθηκαν και κατοχυρώθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ας σκεφθούμε στο σημείο αυτό, πόσο έδαφος έχασαν οι πολίτες από την εποχή του Ε’ αιώνα Π.Χ. μέχρι την εποχή του διαφωτισμού, κοντά 1300 χρόνια σκοταδισμού. Και ω! του θαύματος στον 20 ο αιώνα στον ΟΗΕ υιοθετήθηκε ο νέος όρος της κοινωνίας των πολιτών. Η κοινωνία των πολιτών ήλθε να αντικαταστήσει ή να συμπληρώσει το σοβαρό έλλειμμα της Τ.Α. ή να θεραπεύσει με όλες τις ΜΚΟ αμφιβόλου αποτελέσματος το τεράστιο έλλειμμα δημοκρατίας? Η άποψή μου όσον αφορά το ρόλο του πολίτη είναι σταθερή, δηλαδή συνεχής και καθημερινή συμμετοχή κάθε πολίτη στο δήμο-στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η δημοκρατία και η ελευθερία κατακτιέται δεν χαρίζεται. Η άμεση συμμετοχή του πολίτη αρχίζει από το αρχέγονο κύτταρο της δημοκρατίας που είναι ο δήμος. Από την συμμετοχή του ο πολίτης στο δήμο αποκτά γνώση, εμπειρία για την επίλυση πρώτα των τοπικών προβλημάτων και κατόπιν των περιφερειακών. Προς την κατεύθυνση αυτή σήμερα καθοριστικό ρόλο, έστω και συμβουλευτικό παίζουν καταρχήν ΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ, που είναι ήδη νομοθετικά κατοχυρωμένα, αλλά δυστυχώς ανενεργά. Πόσοι άραγε συμπολίτες μας γνωρίζουν σήμερα, τι είναι τα συμβούλια πολιτών ??? Γνωρίζουν βέβαια τους δημάρχους και όλους τους συμβούλους κάθε συνδυασμού στο τόπο τους. Γνωρίζουν την κομματική τους ταυτότητα και τους εκλέγουν ανάλογα με την εξυπηρέτηση των μικροκομματικών και άλλων συμφερόντων. Αυτό το νεοσύστατο θεσμό της Τ.Α. που από το 1833 που για πρώτη φορά εισήχθηκε στην Ελλάδα, για να υποκαταστήσει την εκκλησία του δήμου στις νέου τύπου αστικές δημοκρατίες, καλούμαστε σήμερα να τον βελτιώσουμε. Πως όμως? Όταν αυτός ο νεοσύστατος θεσμός της Τ.Α. παραμένει κάτω από τον έλεγχο της συγκεντρωτικής εξουσίας, που λέγεται κράτος?? Μπορούμε , όταν ακόμη και σήμερα μέσα από τους τοπικούς άρχοντες εκλέγουμε κομματικούς αντιπροσώπους? Πόσοι αγώνες ακόμη πρέπει να κάνουμε , ώστε η Τ.Α. να αποκτήσει αυτονομία και αυτοτέλεια? Παραχώρησαν κάποιες αρμοδιότητες στην Τ.Α. , ενώ τις κύριες κρατά το κράτος για λογαριασμό του. Ο αγώνας των Τ.Α. είναι προφανής , είναι ο συνεχής αγώνας και η αγωνία όλων πιστεύω των πολιτών για αυτοδιοίκηση , για αυτοδιάθεση, για αυτοδιαχείριση, για το αυτονόητο των δικαιωμάτων των ελεύθερων πολιτών. Ο αγώνας λοιπόν των πολιτών είναι και θα παραμείνει συνεχής απέναντι στο καλά οργανωμένο κράτος. 21 ος αιώνας και ακόμη προσπαθούμε να αποκτήσουμε την την Τρίτη ιδιότητα του πολιτικού όντος, του πολίτη. Και μετά από τα παραπάνω θέτω πρώτος το παρακάτω ερώτημα. Με το τελευταίο Νόμο για τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές που θα κληθούμε να εκλέξουμε αντιπροσώπους προσοχή και πάλι όχι εκπροσώπους και από τη πρώτη Κυριακή δύσκολα ένας συνδυασμός θα πάρει πλειοψηφία επειδή ο νόμος στηρίζεται στην απλή αναλογική, μήπως είναι ευκαιρία εμείς ως πολίτες να πλαισιώσουμε τα συμβούλια πολιτών , ώστε να επιτύχουμε τις συνεργασίες των διάφορων συνδυασμών προς όφελος του τόπου; Κατά τη γνώμη μου τα συμβούλια πολιτών είναι η απαρχή για την ανασύσταση της εκκλησίας του δήμου, αφού έστω και συμβουλευτικά η γνώμη των πολλών θα επηρεάζει όλους τους συνδυασμούς και θα τους οδηγεί σε υποχρεωτικές συμπράξεις για το καλό του τόπου πρώτα και όχι της κάθε παράταξης. Με αυτό τον τρόπο ως πολίτες θα αρχίσουμε να συμμετέχουμε ενεργά και όχι παθητικά στην υπόθεση των κοινών , που τόσα χρόνια έχουμε αφήσει στα χέρια των αντιπροσώπων και το μόνο που αλήθεια κάνουμε από την δεύτερη μέρα να απαξιώνουμε αυτούς που χθες επιλέξαμε. Μέσα από τα συμβούλια πολιτών θα ακουσθούν πολλές γνώμες και όχι 5 ή 10 γνώμες των αιρετών και οι γνώμες των πολλών ποτέ σχεδόν δεν σφάλουν και όταν σφάλουν δεν ζητάνε ευθύνες από τρίτους, αλλά σιωπούν και τη δεύτερη φορά διορθώνουν τα λάθη τους. Το ζητούμενο στην επόμενη περίοδο είναι πως οι πολίτες σε κάθε τόπο να αναλάβουν οι ίδιοι πρωτοβουλίες. Υπάρχει τρόπος αν όλοι μας αγαπάμε πραγματικά το τόπο μας πέρα από ιδεολογίες και μικροκομματικά συμφέροντα. Ο μεγαλύτερος εχθρός της δημοκρατίας είναι η διχόνοια των πολιτών η απάθεια περί τα κοινά και ο άκρατος κομματισμός. Έχετε το λόγο σας ευχαριστώ.