ΕΡΩΤΑΣ ΔΑΙΜΟΝΑΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΠΛΑΤΩΝΑ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΤΡΑΔΙΑΣΤΑΤΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ Δ.Τσιμπούρη.                           

 ΕΡΩΤΑΣ ΔΑΙΜΟΝΑΣ - ΣΥΜΠΟΣΙΟ

Έρωτας  όμως όταν λέμε, όπως συμφωνήσαμε και πιο πάνω με τον Αλέξανδρο δεν είναι  αυτή και μόνο η ερωτική σμίξη, που παράγει ηδονή, ψυχική ανάταση και ευχαρίστηση ως και διαιώνιση του είδους, αλλά και κάτι άλλο που μπορούμε να το ονομάσουμε δαίμονα, όπως στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα.

Δημήτρη το σκέφθηκες ωραία και μου έφερες στο νου όλους τους διαλόγους στο Συμπόσιο και δεν σου κρύβω ότι αξίζει να αναφερθούμε σ’ αυτούς.

Νομίζω Αλέξανδρε ότι ξεκαθαρίσουμε θα συμπληρώσουμε πολλά για τον έρωτα και θα τι  επιτέλους εννοούμε Έρωτας, Αγάπη, Ηδονή,  πως μπορούμε να τα κατακτήσουμε και τι προσφέρουν στην ζωή μας και τι ρόλο παίζει η ελευθερία στον Έρωτα.

Απ ότι θυμάμαι Δημήτρη, όταν διάβασα σε μετάφραση το Συμπόσιο εδώ και 30 χρόνια λίγα έχω συγκρατήσει, αλλά νομίζω ότι ο Πλάτωνας άρχισε να ομιλεί για τον παιδικό έρωτα μεταξύ εραστή και ερωμένου. Την εποχή εκείνη στις αριστοκρατικές τάξεις της αρχαίας Αθήνας ήταν κάτι το σύνηθες και την εκπαίδευση των νέων μετά την εφηβεία την ανέθεταν οι γονείς με την θέληση και του νέου σε ένα παιδαγωγό, ο οποίος πάσχιζε να του μεταδώσει γενική παιδεία και ιδιαίτερες γνώσεις που είχε ο ίδιος, όπως ρητορική, μουσική, φιλοσοφία, πολεμική τέχνη, γυμνάσματα και γενικά φρόντιζε να καταστήσει τον νέο με αρετή και φρόνηση, να τον κάνει καλό και αγαθό πολίτη όπως έλεγαν.

Είναι γνωστό ότι η παιδεραστία με την σημερινή της έννοια ήταν κολάσιμη και στην αρχαία Αθήνα, αλλά δεν είχε θεσπισθεί νόμος που να προσδιορίζει επακριβώς τον τρόπο εκπαίδευσης των εφήβων και πολλές φορές η εκπαίδευση αυτή των εφήβων, λόγω της συνεχούς επαφής του δασκάλου με τον μαθητή έδινε αφορμές για δυσμενή σχόλια σε βάρος και των δυο. Αυτό βέβαια δεν συνέβαινε με όλους τους δασκάλους, αλλά ορισμένοι εξ αυτών υπέκυπταν στις σωματικές ερωτικές συνευρέσεις και το γεγονός αυτό αποτελούσε αφορμή για δυσφήμιση του ιδιαίτερου αυτού τρόπου εκπαίδευσης των νέων.

Όπως μας αναφέρει και ο Ι. Συκουτρής «του εφήβου τα αισθήματα προς τον εραστήν του δεν είναι βέβαια έρως- αυτό φυσικώς αποκλείεται. Τα ωνόμαζαν φιλία. Εν τούτοις μια πνοή τρυφερότητας εθέρμαινεν εξ αντανακλάσεως και εκ μέρους του εξευγένιζε την σχέσιν αυτήν, όπως λεπτότατα παρετήρησεν εις τον Φαίδρον ο Πλάτων, της δίδει το όνομα αντέρως. Κυρίαρχη όμως θέσιν εις τα αισθήματα του (ερώμενου), ήταν ο θαυμασμός προς την προσωπικότητα του εραστού. Εις τα μάτια του εφήβου ο εραστής εφάνταζεν ως η ενσάρκωσις του ιδανικού και των πόθων του, ως το ιδεώδες πρότυπον, προς το οποίον απέβλεπε, κατά το οποίον θα διέπλαττε την προσωπικοτητά του».               

Αλέξανδρε  καλά θυμάσαι το Συμπόσιο μετά τόσα χρόνια. Πραγματικά κάπως έτσι αρχίζει ο διάλογος, αλλά σκοπός του Πλάτωνα δεν ήταν μόνον αυτός, γιατί όταν γράφτηκε το Συμπόσιο 388 π.χ. ο Σωκράτης είχε ήδη πεθάνει και πολλοί άλλοι ίσως που συμμετείχαν σ’ αυτό προς τιμήν του Αγάθωνα που μόλις την προηγούμενη μέρα στα Λήναια το 416 π.χ. είχε κάνει την πρώτη του νίκη σε τραγωδία και την επόμενη είχε προσκαλέσει τους φίλους του για να διασκεδάσουν.

Ο Πλάτωνας ήθελε να προσεγγίσει φιλοσοφικά την έννοια του έρωτα με κύριους πρωταγωνιστές τον Σωκράτη, την Διοτίμα και τον Αλκιβιάδη, ο οποίος απομυθοποίησε άριστα τα όσα ίσως κυκλοφορούσαν ως φήμες για τον Σωκράτη και τον ίδιο, αλλά και για άλλους μαθητές του Σωκράτη. Στο Συμπόσιο στους διαλόγους του Σωκράτη, του Αγάθωνος και της Διοτίμας ο Πλάτωνας αφήνει να φανεί η διαλεκτική μέθοδος του Σωκράτη, όπου με το ειρωνικό κρυφτούλι μιλά για τον έρωτα πέρα από τα στενά όρια της λέξης και φθάνει με Πλατωνικό στοχασμό στο ύψιστο σημείο, όπου ο έρωτας είναι ο καλύτερος συμπαραστάτης της ανθρώπινης φύσης, για την ανακάλυψη του απόλυτου καλού και της αθανασίας που πίστευε ότι προσφέρει.

Δεν διαφωνώ Δημήτρη με όσα λες, νομίζω όμως ότι στο Συμπόσιο οι διάλογοι αναπτύχθηκαν με ένα τρόπο δομημένο σύμφωνα με το σκεπτικό του Πλάτωνα.

Εμείς εδώ σήμερα μπορούμε να μιλήσουμε πιο ελεύθερα χωρίς μύθους ή θεϊκές προσωποποιήσεις του έρωτα και πιστεύω ότι θα είναι ασφαλέστερο για όλους μας.  

Δεν διαφωνώ Μιχάλη ότι σήμερα μπορούμε να μιλήσουμε στην παρέα μας για τον έρωτα με περισσότερη ελευθερία σκέψης, αλλά και με μεγαλύτερη ίσως εμπειρία γιατί έχουμε διαβάσει και ακούσει στους μετέπειτα αιώνες τις απόψεις και τα έργα πολλών που έχουν σημαδέψει την πορεία της ανθρωπότητας. Οι νεοπλατωνικοί για παράδειγμα αναφέρουν ότι (ο έρωτας καταλήγει ως δεισιδαιμονία), ενώ η χριστιανική φιλοσοφία ή κοινωνιολογία και η ψυχολογία προσεγγίζουν τον έρωτα και τον αναλύουν από άλλες οπτικές γωνίες τελείως διαφορετικές.

Τεράστιους τομείς θεωρητικών επιστημών πρέπει να μελετήσει κάποιος, ώστε να διαπιστώσει τις παραλλαγές που δημιουργεί και ερμηνεύει η ανθρώπινη λογική σε κάθε εποχή τον έρωτα ως φαινόμενο ή πρακτική ηθική.

Μπορούμε όμως ως σημεία αναφοράς να χρησιμοποιούμε μερικά στοιχεία από τους διαλόγους του Συμποσίου, γιατί αυτό θα μας βοηθήσει να μην πλατειάσουμε και να εκφράσουμε νέες ίσως απόψεις.

 Συμφωνώ Δημήτρη.

 Αν συμφωνούμε όλοι τότε θέλω να μου επιτρέψεις Δημήτρη να αρχίσω την τοποθέτησή μου πρώτος και να θέσω ένα ερώτημα.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...